SPERM DONASYONU NEDİR?

Sperm donasyonu, erkek partnere bağlı infertilite problemi olan çiftlerde, donör spermi kullanılarak gebeliğe ulaşma imkanı sağlayan bir uygulamadır. Dünyada donör spermi ile inseminasyon (spermin rahim içerisine transferi) yüz yılı aşkın süredir uygulanmakla birlikte, bu konuda ilk klinik çalışma 1945 yılında yayınlanmıştır. 1980 yılında ise HIV virüsünün ortaya çıkışıyla birlikte donör spermi sadece tarama testleri yapılmış donörlerden elde edilen ve 6 aylık karantina sürecini tamamlamış dondurulmuş spermler ile uygulanmaya başlanmıştır.

Merkezimizde sadece akredite sperm bankalarından alınan ve tüm serolojik testleri yapılmış donör sperm örnekleri kullanılmaktadır.

SPERM DONASYONU SÜRECİ NASILDIR?

Sperm donasyonu uygulamasında intra uterin inseminasyon (IUI) – aşılama  ya da tüp bebek (IVF) yöntemi kullanılabilmektedir. Kadın partnerin uygunluğu ve çiftin de tercihi doğrultusunda, öncelikle hangi yöntemin kullanılacağına karar verilir.

IUI yönteminde çözülen donör sperminin tamamı özel bir kateter kullanılarak kadın partnerin rahmine bırakılır.

IVF yönteminde ise, çözülen donör spermi örneği içerisinden uygun spermler seçilerek, mikroenjeksiyon (ICSI) yöntemiyle kadın partnerden over stimulasyonu ile elde edilen yumurtalara enjekte edilir.

Sperm donasyonunda gerekli tarama testleri yapılmış donör spermleri kullanıldığı ve erkek partner uygulamaya dahil olmadığı için erkekte herhangi bir tıbbi hazırlık işlemi uygulanmaz.

Kadın partnerin hazırlık süreci ise aşağıdaki gibidir

• Uzman hekim ile görüşme: Bu görüşmede sağlık geçmişi öykünüz alınacak, fiziksel muayene ve gerekli testler planlanacaktır.
• Koordinatör ile görüşme: Ulaşım ve konaklama organizasyonlarınız bu görüşmede planlanacaktır. Tıbbi konular dışında tedavi sürecinin tüm detayları görüşülecek, profil formlarınız düzenlenecektir. Sperm donörü seçimi de bu aşamada belirlenecektir.
• Psikolojik danışma: Çiftler dilerse donasyon süreci ve sonrasına dair soruları ve sosyal ya da psikolojik kaygıları konusunda danışmanlık alabilirler.
• Testlerin uygulanması: Kadın için ilgili tarama testleri istenir.
• Ultrasonografik inceleme: Rahim yapısını analiz etmek için uygulanır. Gerek görülürse ek olarak histereskopik inceleme istenebilir.
• HSG (Histerosalpingografi): Rahim yapısının yanısıra tüplerin de değerlendirilmesi için istenir. Böylece hidrosalpenks gibi embriyo implantasyonunu engelleyebilecek süreçler değerlendirilmiş olur.
• Over stimulasyonu için ilaçların kullanılmaya başlanması
• Tedavi sürecinde yumurtalarınızın gelişimini takip etmek için kontrol randevularınızın belirlenmesi (folikül takibi)
• Yumurta toplama ve embriyo kültürü: Hekiminiz tarafından folikül takibine göre belirlenen günde çatlatma iğnesi uygulanacak ve yaklaşık 36 saat sonra yumurta toplama işlemi uygulanacaktır. Bu işlemde toplanan olgun yumurtalara aynı gün seçilen donör spermleri ile mikroenjeksiyon yapılır. Ertesi gün döllenme kontrolü yapılır ve sonrasında embriyo gelişimi takip edilerek uygun transfer günü planlanır. Bu süreçte merkezimiz embriyoloji laboratuvarı tarafından embriyolarınızın durumu ile ilgili günlük olarak bilgi verilmektedir.
• Embriyo biyopsi: Embriyolarda genetik tanı işlemi planlanıyor ise ve FISH yöntemi tercih edecekse, yeterli gelişim seviyesi ve kaliteye ulaşan embriyolara 3.gün biyopsi uygulanır ve aynı siklusta transfer gerçekleştirilebilir. NGS yöntemi tercih edilirse 5.gün embriyo biyopsi işlemi sonrasında embriyolar dondurulmaktadır.
• Embriyo transferi: Gelişen embriyoların kalitesi doğrultusunda kaç adet embriyo transfer edileceği belirlenecek ve seçilen embriyolar rahminize transfer edilecektir. Transfer işlemi basit ve kısa süren bir işlemdir (yaklaşık 15 dakika). İşlem sonrası kısa bir istirahatten sonra günlük yaşantınıza dönebileceksiniz. Genetik tanı amaçlı olarak embriyolara FISH testi uygulandı ise embriyo transferi testten 2 gün sonra aynı ay içerisinde yapılırken, NGS testi yapıldıktan sonra embriyolar donduruldu ise bir sonraki ay embriyo transferiniz gerçekleştirilecektir.
• Gebelik: Transfer edilen embriyoların gelişim aşamasına göre transferden 9 ya da 12 gün sonra kandan bakılacak gebelik testi (Beta hCG) ile sonuç belirlenecektir. Pozitif sonuç alınması halinde testten 2-3 hafta sonra ultrason muayenesi ile gebelik kesesi kontrolü yapılması gereklidir.

SPERM DONASYONUNDA KULLANILAN SPERMLER NASIL SEÇİLİR?

Dondurulmuş spermlerin çözülmesi sonrasında %20-30 civarı canlılık kaybı normal kabul edilir. Bu durum büyük oranda, sperm örneğinin içeriğinde yeni üretilen ve daha önce üretilmiş spermlerin karışık olarak bulunmasından kaynaklanır. Dolayısıyla canlı kalan kısım ağırlıklı olarak yeni üretilmiş spermleri içermektedir. Donör sperm örneklerinde milyonlarca sperm olduğu ve yumurta başına sadece bir sperm kullanıldığı için sperm donasyonunda problem yaşanma ihtimali yok denecek kadar azdır. Önemli olan mevcut spermler içerisinde en sağlıklı olanların uygun yöntemlerle seçilerek kullanılmasıdır.

Merkezimizde bu amaçla spermin morfolojik olarak seçimine ek olarak, DNA yapısı en sağlıklı yani DNA fragmantasyon ihtimali en düşük olan spermlerin seçimini sağlayan HOST yöntemi tercih edilmektedir.

SPERM DONASYONUNA KİMLER BAŞVURABİLİR?

• Erkek partnerde sperm üretimi olmayan yani Azoospermi tanısı alan çiftler
• Sperm parametrelerinin yetersizliği (şiddetli oligoastenoteratozoospermi) nedeniyle tekrarlayan başarısız IVF denemeleri yaşayan çiftler
• Sperm kaynaklı fertilizasyon başarısızlığı yaşayan çiftler
• Şiddetli sperm morfolojik defektleri (Megalo-head, Pin-head, immatür sperm, sentriol defektleri vb.) nedeniyle başarısız IVF denemeleri yaşayan çiftler
• Erkekte kökeni (gen mutasyonu) tespit edilemeyen kalıtsal genetik hastalık/taşıyıcılık mevcudiyeti olan çiftler
• Erkek partneri olmayan ve çocuk sahibi olmak isteyen bekar kadınlar

SPERM DONÖRÜNÜN SEÇİMİ NEYE GÖRE YAPILIR?

Donasyonda kullanılacak sperm için, kan grubu uyumlu dönörler içerisinden fiziki özellikleri bakımından erkek partnere benzeyen donör seçilir. Tüm donör spermler, ilgili yasa doğrultusunda, yurtdışındaki akredite sperm bankalarından temin edilmektedir.

SPERM DONASYONUNDA BAŞARI ORANI NEDİR?

Merkezimizde akredite sperm bankalarından temin edilen yüksek kalitede donör spermleri kullanılmaktadır. Dolayısıyla sperm donasyonunun başarısında büyük oranda kadın partnerin yumurta kalitesi belirleyici olmaktadır. Kadın partnerin hazırlık sürecinde uyguladığımız, bilimsel gelişmeler ve tecrübelerimiz doğrultusunda sürekli iyileştirilen stimulasyon protokollerimiz ve hassas takip süreçlerimiz sayesinde, %65-80 aralığında başarı oranları elde etmekteyiz.

GİZLİLİK

Sperm donasyonu uygulamasında donör ve alıcının kimlikleri gizli tutulmaktadır. Başvuran çiftler sadece donörün profil formundaki bilgilere ulaşabilir, donörün fotoğraf, kimlik ve iletişim bilgileri gizli tutulur. Aynı şekilde donörler de spermlerinin kullanıldığı çiftlerin bilgilerine ulaşamazlar.

YASAL DURUM

Kıbrıs’ta IVF ve donasyon tedavisi süreçleri 57/2014 sayılı “İnsan Hücre, Doku, Organ Nakli ile İlgili Kuralları Düzenleyen Yasa” ya tabidir. Bu yasaya göre:

• Kullanılacak donör spermlerinin akredite olmuş sperm bankalarından getirilmesi zorunludur.
• Donör yaşı 20-45 yaşları arasında olmalıdır.
• Yasada tanımlanmış laboratuvar ve genetik testlerinin yapılmış olması gereklidir.
• Donör sikluslarında, donörün ve alıcının yaşları, prognozları ve transfer edilecek embriyoların kalitesi gibi parametreler dahil edilerek IVF sikluslarındaki sınırlamalara uygun olarak transfer sayısına karar verilir.